เวลาย่ำรุ่ง

โกะ หรือ หมากล้อม เป็นเกมกระดานที่เก่าแก่มากเกมหนึ่งของโลก เป็นที่นิยมมากในเกาหลี, ญี่ปุ่น สมัยก่อนถ้าเกิดทันการ์ตูน, มังงะฮิคารุเซียนโกะ น่าจะรู้จักเป็นอย่างดี

สำหรับผมแล้วโกะเป็นเกมกระดานหนึ่งที่ไม่แก่ไปตามกาลเวลา สามารถเล่นได้ทุกวัย และหลักการมันเรียบง่ายมาก

จนทุกวันนี้ผมเริ่มกลับมาเล่นโกะอีกครั้ง จนคิดว่าพอจะเขียนเกี่ยวกับโกะได้บ้าง จนมาถึงช่วงที่มีการชุมนุมแบบ flash mob เยอะๆ เลยเริ่มมีการพูดถึง “หมากล้อม” มากขึ้น ซึ่งเป็นวิธีการแบบกระจายตัว ต่างกับ “หมากรุก” ที่คิดแต่จะจับขุน หรือถ้าเป็นการเมืองคือการจับตัวแกนนำหลักไปนั่นเอง

ทีนี้คำถามคือจะชนะเกมการเมืองนี้อย่างไร ในเมื่อผู้เล่นทั้งสองฝั่งเล่นกันคนละเกม กระบวนทัศน์ (paradigm) มันต่างกันสุดขั้ว ระหว่างการไม่มีแกนนำ ไม่มีตัวขุน กับ การยึดอยู่ในกรอบ มองว่ามีขุน ถ้าจับขุนไปแล้วจะชนะ

ผมมองว่าสถานการณ์การเมืองในช่วงแรกมีสภาพคล้ายหมากรุก ที่ฝั่งม็อบปลดแอกฟอร์มตัวขึ้น จนกลายเป็นคณะราษฎร ม็อบคณะราษฎรเล่นในเกมหมากรุก และสุดท้ายฝั่งรัฐซึ่งถนัดเกมหมากรุกอยู่แล้วสามารถชนะได้อย่างง่ายดาย ไม่เสียเหงื่อสักหยด แต่การชนะในหมากรุก ทำให้ม็อบต้องเปลี่ยนเกมเป็นหมากล้อมแทน

นั่นหมายความว่าเกมหมากรุกในตอนแรก เป็นเพียงการ ขังร่างกาย ขังเสรีภาพให้หัวขบวนหายไปจากเกม แต่ในเกมหมากล้อมหลักการมันใช่การกำจัด หรือทำให้หายไป

หมากล้อมเป็นเกมยึดพื้นที่

ถ้าหมากล้อมที่เล่นโดยแนวคิดหมากรุก คือการจับกินไปเรื่อยๆ สุดท้ายก็ไม่ได้ไปสร้างพื้นที่อื่นๆ ดังนั้นการจับกินอย่างเดียวไม่ทำให้เกมชนะ

ทำอย่างไรถึงจะชนะเกมหมากล้อมในตอนนี้? ในความคิดของผมเกมนี้คือ

“การยึดพื้นที่ความคิดของประชาชน”

ในพื้นที่ที่เป็นของฝ่ายเหลือง ย่อมไม่มีทางจะเปลี่ยนได้ เหลืองย่อมเป็นเหลืองในช่วงเวลานี้ แต่สิ่งที่สำคัญที่สุดคือการเข้าไปยึดช่องที่ยังว่าง เข้าไปยึด ไปเปลี่ยนความคิดให้กับคนที่ยังไม่ได้ตัดสินใจ ซึ่งในความเป็นจริงนี่คือสิ่งที่ยากที่สุด

ดังนั้นเกมหมากล้อมในความเป็นจริง คือเกมที่ไม่สามารถลงหมากได้อีก อาจจะเป็นเพราะช่องว่างเหล่านั้นถูกกัดกลืนด้วยความกลัว ด้วยความปลอดภัยในสิ่งที่ตัวเองมีอยู่แล้ว และนี่คือพื้นที่ของคนกลางๆ คนที่จะตัดสินเกมนี้

แต่ในความคิดส่วนตัวผมเอง หมากล้อมเกมนี้ถูกจำกัดด้วยแต้มต่อมหาศาล ถ้าใครเคยเล่นมันเรียกว่า handicap คือการต่อให้อีกฝ่ายลงก่อน ซึ่งในเกมนี้ เกมที่ไม่ได้เล่นบนความยุติธรรมแต่แรก มันไม่มีทางที่จะเริ่มด้วยกระดานว่างเปล่าแต่แรก แต่มันคือการเล่นหมากล้อมที่กระดานมีแต้มต่อแบบที่แทบไม่มีทางชนะได้ นอกจากฝ่ายที่มีแต้มต่อจะเล่นไม่เป็นเอง ซึ่งก็มีความเป็นไปได้ แต่มันน้อยมาก น้อยชนิดที่ว่าฝ่ายที่มีแต้มต่ออยู่เฉยๆก็ชนะ

ดังนั้นยุทธวิธีที่จะชนะได้ คือการพลิกกระดานเท่านั้น ก็คือหยิบกระดานขึ้นมาแล้วฟาดพื้น เดินออกมาจากเกม การเริ่มต้นเกมด้วยวิธีที่ไม่ยุติธรรมเท่ากับความพ่ายแพ้เท่านั้น